گیربکس یا جعبه دنده اتوماتیک همانطور که از نامش پیداست به صورت خودکار عمل میکند و راننده دخالت چندانی در تعویض دنده نخواهد داشت و همین موضوع دلیل اصلی بالاتر بودن قیمت گربکس اتوماتیک است. در این مدل گیربکس، دنده ها در گشتاور موتور موثر خواهند بود که در نتیجه سرعت خودرو را کنترل خواهند کرد. در خودروهای اتوماتیک پدال کلاچ وجود ندارد و تعویض دنده به صورت دستی انجام نخواهد گرفت و همین که راننده دنده را روی حالت خاصی قرار دهد همه اعمال به صورت اتوماتیک انجام خواهد گرفت.
جعبه دنده های خودکار و دستی هر دو یک نتیجه را دارند، اما این کار با دو روش متفاوت انجام خواهد گرفت. دقیقا مانند جعبه دنده دستی، وظیفه اصلی گیربکس اتوماتیک تولید بازه زیادی از سرعت و گشتاور با وجود بازه کوچک سرعت و گشتاور تولیدی توسط موتور است. به طوری که پیشرانه، بازه محدودی از سرعت و نیرو را تولید میکند که جعبه دنده با کمک چرخ دنده ها و یا دیگر سیستم‌های مشابه این بازه را گسترش می دهد و وسیع تر می کند.
جعبه دنده اتومات برتری هایی نسبت به جعبه دنده دستی دارد که می توان به میزان استهلاک پایین خودرو اشاره کرد. دلیل این امر هم میزان خطا های انسانی در مقایسه با سیستم کامپیوتری است.
انواع گیربکس های اتومات
با توجه به مزیت های بیشتر جعبه دنده های اتوماتیک نسبت به دستی این قطعه با رشد روز افزونی مواجه شده است و لازم است که انواع آنها را معرفی کنیم.
در واقع با پیشرفت صنعت خودروسازی نیاز خودروهای جدید به این تکنولوژی بیش از پیش احساس می‌شود و به همین دلیل، شاهد روی کار آمدن گیربکس های اتوماتیک مختلفی هستیم که هر روز از مکانیزم های تازه ای برای عملکرد خود استفاده می کنند.
بعضی از تکنولوژی های روز به کار رفته در جعبه دنده های اتوماتیک از پایه و اساس با جعبه دنده های دستی متفاوت است و ساختار کاملاً نوین و پیچیده‌ای دارند.
انواع گیربکس های اتوماتیک عرضه شده در صنعت خودروسازی شامل :
- CVT
- گیربکس سیاره ای AT
- AMT
- گیربکس دو کلاچه DCT
لوازم یدکی گیربکس اتوماتیک
در حالت کلی می‌توان گفت که مجموعه قطعات به کار رفته در جعبه دنده اتوماتیک شامل دو دسته قطعات مکانیکی و قطعات هیدرولیکی هستند. هنگام تعمیر گیربکس اتوماتیک مهمترین نکته این است که بدانیم در طراحی گیربکس اتوماتیک از چه اجزا و قطعات مهمی استفاده شده است. به طور کلی این قطعات ۷ عدد هستند که عبارتند از: مبدل گشتاور یا تورک کانورتر، پمپ روغن گیربکس، ست چرخ دنده خورشیدی، پک کلاچ یا کلاچ های چند صفحه ای، محور خروجی جعبه دنده، تسمه ترمز و مخزن روغن اشاره کرد که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت.
مبدل گشتاور
لازم به ذکر است که گیربکس اتوماتیک نسبت به مدل دستی فاقد کلاچ اند و تنها از بخش پدال گاز و ترمز تشکیل شده است. به جای کلاچ در این سیستم اتوماتیک از مبدل گشتاور استفاده شده است که به آن ترک کانورتر نیز گفته می شود. وظیفه مبدل گشتاور در دنده اتوماتیک همان وظیفه کلاچ در جعبه دنده دستی است که اگر دنده های خودرو اتومات به راحتی عوض نشود این احتمال وجود دارد که مبدل گشتاور آن مشکل پیدا کرده است.
پمپ روغن
پمپ روغن گیربکس اتوماتیک عملکردی مشابه با دیگر پمپ های جعبه دنده های دستی دارد و روغن گیربکس اتوماتیک را از مخزن به تمام نقاط آن منتقل خواهد کرد. این قطعه یکی از اجزای مهم و تاثیر گذار در جعبه دنده اتوماتیک به حساب می آید.
مجموعه دنده خورشیدی یا سیاره ای
این قسمت از جعبه دنده از شبکه خورشیدی یک رینگ به صورت یک قطعه دورانی سیاره ای تشکیل شده است. نحوه عملکرد این قطعه به این صورت است که با درگیر کردن کلاچ چند صفحه ای ویا پک کلاچ و قفل شدن، رینگی خورشیدی و سیاره ای میچرخد.
پک کلاچ
نحوه عملکرد پک کلاچ به این صورت است که وقتی روغن به سمت آن ها فرستاده می شود یک سری از آنها با هم قفل میشوند، این عامل موجب می‌شود که دنده مورد نظرتان به صورت اتوماتیک اعمال شود.
محور خروجی در گیربکس اتوماتیک
محور خروجی نیز یکی از قطعات تشکیل دهنده گیربکس اتوماتیک به حساب می‌آید. عملکرد این قطعه به این صورت است که پس از اینکه جعبه دنده توانست عملیات خود را به پایان برساند نیرو را به میل لنگ انتقال می دهد و از این طریق آن را به توپی چرخ منتقل می کند. محور خروجی قطعه ای است که می تواند میل لنگ را به حرکت درآورد.
تسمه ترمز
تسمه در جعبه دنده اتوماتیک جهت نگه داشتن چرخ دنده های خورشیدی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
مخزن روغن گیربکس
وجود این قطعه در جعبه دنده اتوماتیک جهت نگه داشتن روغن اضافی است تا در صورت لزوم و نیاز پیدا کردن خودرو به آن، روغن را برای پمپ بیرون بفرستد. این قطعه یک فیلتر نیز دارد که به آن فیلتر روغن می گویند. می توان گفت که این قطعه یکی از مهم ترین اجزای تشکیل دهنده جعبه دنده اتومات به حساب می آید.
لوازم یدکی گیربکس اتوماتیک خودرو شامل
- هزار خاری
- پیچ دور گیربکس و واشر آب بندی آن
- کاپ گیربکس
- بلبرینگ
- درپوش
- خار موشکی گیربکس کوچک
- خار موشکی گیربکس بزرگ
- میل تعویض دنده
- روغن برگردان بدون سوراخ
- فنر ماهک
- خار ماهک تقسیم کننده
- گردگیر میل تعویض دنده
علائم خرابی گیربکس اتوماتیک خودرو
- یکی از علائم خراب شدن جعبه دنده اتومات افزایش دور موتور به شکل غیر عادی است. از دلایل این موضوع می تواند افزایش چرخ دنده باشد.
- اگر عمل تعویض دنده در خودرویتان به سختی انجام می گیرد و در این هنگام صدای غیر طبیعی مانند جیغ را می شنوید باید روغن گیربکس را تعویض کنید.
- اگر روغن گیربکس بوی سوختگی و یا تغییر رنگ بدهد باید آن را تعویض کنید.
- یکی دیگر از علائم خرابی سیستم انتقال قدرت اتوماتیک، لرزیدن خودرو هنگام تعویض دنده است.
- نشتی روغن گیربکس را جدی بگیرید؛ زیرا این موضوع موجب اتصال میان قطعات جعبه دنده خواهد شد و زودتر فرسوده میشوند.
گیربکس از جمله حیاتی ترین قسمت های خودرو است که باید جهت جلوگیری از آسیب دیدن آن مراقبت های لازم را انجام دهید و در صورت مشاهده هر یک از نشانه های ذکر شده از خرابی آن، باید بلافاصله به تعمیرگاه تخصصی مراجعه کنید تا ایرادات آن را برطرف کنند.
مقالات مرتبط:
